Հաճելի էր Սուրիա բնակող բարեկամի մը հետ ե-նամակով հաղորդակցիլ՝ հայերէն տառերով:
Պէտք է խոստովանիմ, որ սկիզբը բաւական դժուար էր համացանցին վրայ հայերէնով արտայայտուիլը: Սակայն քանի մը անգամ նամակցելէ ետք, գործս աւելի դիւրացաւ եւ հայերէն տառեր գործածելը բնական դարձաւ:
Սկիզբը տարօրինակ կը թուի ըլլալ, որովհետեւ ընդհանրապէս մենք աւելի վարժ ենք անգլերէնով, ֆրանսերէնով կամ արաբերէնով գրելու: Երկրորդական վարժարան աւարտող երիտասարդները առ հասարակ կը դադրին հայերէնով գրելէ, թէեւ հայերէն խօսիլը երբեք չեն դադրեցներ:
Խորքին մէջ գոյութիւն ունի կարեւոր հարց մը, որուն լուծումը, երբ գտնուի, շատ աւելի պիտի դիւրացնէ հայերէն տառերու գործածութիւնը համացանցի վրայ: Այս հարցը հայերէն ուղղագրութեան բառարան-սրբագրիչի մը չգոյութիւնն է, որ, երբ ըլլայ, գրելու աշխատանքը աւելի հեզասահ պիտի դարձնէ: Այսպիսի բառարան-սրբագրիչ մը արդէն իսկ կը գործածուի անգլերէն, ֆրանսերէն կամ այլ լեզուներու համար: Իմ կարծիքովս, այս բառարան-սրբագրիչը խիստ կարեւոր է հայերէն գրելու եւ հայերէնը քաջալերելու: Անձնապէս տակաւին չեմ հանդիպած որեւէ մէկ տեսակի բառարան-սրբագրիչի մը, ըլլայ այդ համակարգիչի գործածութեան համար կամ համացանցի վրայ:
Իրականութեան մէջ, ապագան փայլուն կ՚երեւի: Հինգ տարիներ առաջ կարելիութիւնը չունէինք հայերէն գրելու՝ առանց տառատեսակ մը զետեղելու համակարգիչին մէջ, օրինակ՝ «Արասան» տառատեսակը կամ «Արարատ» տառատեսակը: Այսօր, Ուինտոզ XP-ն կամ Ուինտոզ Vista-ն ոչ միայն հայերէն տառերը կ՚աւելցնէ անգլերէնի եւ արաբերէնի կողքին, այլ կարելիութիւնը կու տայ ընտրելու արեւմտահայերէն կամ արեւելահայերէն շարուածքը: Ասոր մասին կրնաս աւելի կարդալ հետեւեալ հասցէն այցելելով՝ http://www.chanitz.org/2007/12/how-to-write-in-armenian-unicode.html:
Կը կարծեմ որ շատ մօտիկ ապագային, ստեղծագործ մը պիտի ստեղծէ այս բառարան-սրբագրիչը, որուն պատճառով ան մեծ հռչակ պիտի շահի եւ իր անունը պիտի յիշուի երկար տարիներու վրայ:
Այժմ, հետեւեալ կէտերուն մէջ թուղթին կը յանձնեմ առաջարկներս, որոնք պիտի քաջալերեն հայերէնով նամակցելու:
1. Մօտդ ունեցիր հայերէն բառարան մը:
Գիտե՞ս՝ որքա՜ն բառեր պիտի սորվիս, ինչպէս նաեւ պիտի վարժուիս հայերէն բառերուն ուղղագրութեան:
2. Հայերէնէ-անգլերէն եւ անգլերէնէ-հայերէն բառարան մը ունենալը կ՚օգնէ: Ասիկա օգտակար ձեւ մըն է հայերէն նոր բառեր սորվելու՝ եթէ հմուտ ես եւ կամ կը սիրես անգլերէն կամ ֆրանսերէն լեզուն:
3. Հանգիստ զգայ, երբ հայերէն կը գրես: Սկսելու համար, ինքզինքդ արտայայտէ այնպէս, ինչպէս որ կը խօսիս: Ետքը կամաց- կամաց հանգիստ պիտի զգաս, մէկէ աւելի նամակներ գրելէն ետք: Ժամանակի ընթացքին դուն ուրիշներուն գործածած նոր բառերը պիտի սորվիս, պիտի սրբագրես
քու սխալներդ եւ պիտի հարստանայ բառապաշարդ:
4. Երբ կը նամակցիս, մի՛ սրբագրեր քու բարեկամիդ գրած հայերէնը: Քաջալերէ զինք, որ հայերէն տառերով նամակ մը կը գրէ քեզի: Զարտուղի եւ դժուար պիտի թուի սկիզբը, բայց յարատեւէ ու մի՛ տկարանար: Առաջին առիթով բարեկամդ մի՛ սրբագրեր, որովհետեւ այդ քու մօտեցումդ պիտի չօգնէ, որ ան հանգիստ զգայ: Ընդհակառա՛կը, ան շատ հաւանաբար ժխտական անդրադարձ պիտի ունենայ եւ պահպանողական դիրք պիտի որդեգրէ ու դադրեցնէ հայերէն տառերով գրելը:
Ես այժմ ձեզի կը գրեմ համակարգիչիս վրայ՝ գործածելով Ուինտոզ XP-ի unicode հայերէնը: Այս մասին կրնաս աւելի կարդալ հետեւեալ հասցէն այցելելով՝ http://www.chanitz.org/2007/12/how-to-write-in-armenian-unicode.html :
Կը բաւէ հայերէն գրես՝ լատիներէն տառերով: Ժամանակն է, որ հայերէն գրես՝ հայերէն տառերը գործածելով:
ՐԱՖՖԻ ՉԻԼԻՆԿԻՐԵԱՆ
Պէտք է խոստովանիմ, որ սկիզբը բաւական դժուար էր համացանցին վրայ հայերէնով արտայայտուիլը: Սակայն քանի մը անգամ նամակցելէ ետք, գործս աւելի դիւրացաւ եւ հայերէն տառեր գործածելը բնական դարձաւ:
Սկիզբը տարօրինակ կը թուի ըլլալ, որովհետեւ ընդհանրապէս մենք աւելի վարժ ենք անգլերէնով, ֆրանսերէնով կամ արաբերէնով գրելու: Երկրորդական վարժարան աւարտող երիտասարդները առ հասարակ կը դադրին հայերէնով գրելէ, թէեւ հայերէն խօսիլը երբեք չեն դադրեցներ:
Խորքին մէջ գոյութիւն ունի կարեւոր հարց մը, որուն լուծումը, երբ գտնուի, շատ աւելի պիտի դիւրացնէ հայերէն տառերու գործածութիւնը համացանցի վրայ: Այս հարցը հայերէն ուղղագրութեան բառարան-սրբագրիչի մը չգոյութիւնն է, որ, երբ ըլլայ, գրելու աշխատանքը աւելի հեզասահ պիտի դարձնէ: Այսպիսի բառարան-սրբագրիչ մը արդէն իսկ կը գործածուի անգլերէն, ֆրանսերէն կամ այլ լեզուներու համար: Իմ կարծիքովս, այս բառարան-սրբագրիչը խիստ կարեւոր է հայերէն գրելու եւ հայերէնը քաջալերելու: Անձնապէս տակաւին չեմ հանդիպած որեւէ մէկ տեսակի բառարան-սրբագրիչի մը, ըլլայ այդ համակարգիչի գործածութեան համար կամ համացանցի վրայ:
Իրականութեան մէջ, ապագան փայլուն կ՚երեւի: Հինգ տարիներ առաջ կարելիութիւնը չունէինք հայերէն գրելու՝ առանց տառատեսակ մը զետեղելու համակարգիչին մէջ, օրինակ՝ «Արասան» տառատեսակը կամ «Արարատ» տառատեսակը: Այսօր, Ուինտոզ XP-ն կամ Ուինտոզ Vista-ն ոչ միայն հայերէն տառերը կ՚աւելցնէ անգլերէնի եւ արաբերէնի կողքին, այլ կարելիութիւնը կու տայ ընտրելու արեւմտահայերէն կամ արեւելահայերէն շարուածքը: Ասոր մասին կրնաս աւելի կարդալ հետեւեալ հասցէն այցելելով՝ http://www.chanitz.org/2007/12/how-to-write-in-armenian-unicode.html:
Կը կարծեմ որ շատ մօտիկ ապագային, ստեղծագործ մը պիտի ստեղծէ այս բառարան-սրբագրիչը, որուն պատճառով ան մեծ հռչակ պիտի շահի եւ իր անունը պիտի յիշուի երկար տարիներու վրայ:
Այժմ, հետեւեալ կէտերուն մէջ թուղթին կը յանձնեմ առաջարկներս, որոնք պիտի քաջալերեն հայերէնով նամակցելու:
1. Մօտդ ունեցիր հայերէն բառարան մը:
Գիտե՞ս՝ որքա՜ն բառեր պիտի սորվիս, ինչպէս նաեւ պիտի վարժուիս հայերէն բառերուն ուղղագրութեան:
2. Հայերէնէ-անգլերէն եւ անգլերէնէ-հայերէն բառարան մը ունենալը կ՚օգնէ: Ասիկա օգտակար ձեւ մըն է հայերէն նոր բառեր սորվելու՝ եթէ հմուտ ես եւ կամ կը սիրես անգլերէն կամ ֆրանսերէն լեզուն:
3. Հանգիստ զգայ, երբ հայերէն կը գրես: Սկսելու համար, ինքզինքդ արտայայտէ այնպէս, ինչպէս որ կը խօսիս: Ետքը կամաց- կամաց հանգիստ պիտի զգաս, մէկէ աւելի նամակներ գրելէն ետք: Ժամանակի ընթացքին դուն ուրիշներուն գործածած նոր բառերը պիտի սորվիս, պիտի սրբագրես
քու սխալներդ եւ պիտի հարստանայ բառապաշարդ:
4. Երբ կը նամակցիս, մի՛ սրբագրեր քու բարեկամիդ գրած հայերէնը: Քաջալերէ զինք, որ հայերէն տառերով նամակ մը կը գրէ քեզի: Զարտուղի եւ դժուար պիտի թուի սկիզբը, բայց յարատեւէ ու մի՛ տկարանար: Առաջին առիթով բարեկամդ մի՛ սրբագրեր, որովհետեւ այդ քու մօտեցումդ պիտի չօգնէ, որ ան հանգիստ զգայ: Ընդհակառա՛կը, ան շատ հաւանաբար ժխտական անդրադարձ պիտի ունենայ եւ պահպանողական դիրք պիտի որդեգրէ ու դադրեցնէ հայերէն տառերով գրելը:
Ես այժմ ձեզի կը գրեմ համակարգիչիս վրայ՝ գործածելով Ուինտոզ XP-ի unicode հայերէնը: Այս մասին կրնաս աւելի կարդալ հետեւեալ հասցէն այցելելով՝ http://www.chanitz.org/2007/12/how-to-write-in-armenian-unicode.html :
Կը բաւէ հայերէն գրես՝ լատիներէն տառերով: Ժամանակն է, որ հայերէն գրես՝ հայերէն տառերը գործածելով:
ՐԱՖՖԻ ՉԻԼԻՆԿԻՐԵԱՆ